Terug
Familiebedrijven: het belang van waarderingen in goede en in slechte tijden
Circa 60% van alle bedrijven in Nederland is een familiebedrijf. Zij zijn verantwoordelijk voor maar liefst 2,5 miljoen banen en een kwart van ons bruto binnenlands product (bron: www.fbned.nl). Het zijn grote bedrijven als Heineken en Jumbo, maar ook kleine ondernemingen als de bakker op de hoek. Een gemeenschappelijk kenmerk van al deze bedrijven is dat ze vaak lang bestaan, maar ook nog lang willen voortbestaan. Het is in het belang van de familie, de gemeenschap, de medewerkers en alle andere stakeholders om de continuïteit te borgen. Vaders, moeders, grootouders en oudere generaties hebben namelijk bloed, zweet en tranen in de organisatie gestopt en dat is veel waard. Maar wat is die waarde nu? Is het een emotionele waarde of wordt de waarde objectief bepaald door rekenkundige modellen? En wat als donkere wolken zich boven de organisatie verzamelen? In dit artikel zullen we bespreken wanneer een waardering relevant kan zijn en we zullen aandacht geven aan de belangrijkste elementen voor het waarderen van een familiebedrijf.
De waarde van een onderneming is een subjectief begrip dat op een objectieve wijze wordt vastgesteld. Althans, dat is de gebruikelijke opvatting. Waarde is namelijk ook geen prijs. De prijs is immers het resultaat van de onderhandelingen tussen partijen. Het is relevant voor een familie om hun onderneming te waarderen in legio van situaties: in het kader van de bedrijfsopvolging (en de fiscale faciliteiten die hiervoor gelden), bij de onfortuinlijke situatie van een scheiding tussen echtgenoten, vererving, maar ook bijvoorbeeld bij de verkoop van de onderneming.
Doordat emotie en ratio bij familiebedrijven niet altijd parallel lopen bij familiebedrijven, is een objectieve waardering door een derde (in de regel vaak een ‘Register Valuator’) vaak wenselijk. Door de emotie en jarenlange gevoelens van verbintenis met de onderneming, kan een ondernemer namelijk andere uitgangspunten in gedachten hebben als hij (of zij) de waarde van de onderneming berekent. De gedachte is dan té vaak ‘balans georiënteerd’ en de waarde wordt gebaseerd op de bezittingen, schulden en het eigen vermogen van de onderneming. Dit houdt echter geen rekening met het potentieel van het bedrijf. We nemen namelijk aan dat de onderneming op een ‘going concern’ basis blijft voortbestaan en dat er dus toekomstige vrije kasstromen aanwezig zijn. Deze kasstromen zijn daarom ook de basis voor een goede waardering. De (toekomstige) kasstromen die niet nodig zijn voor de bedrijfsvoering (de ‘vrije kasstromen’) worden daarom geanalyseerd en contant gemaakt. Dit ‘contant maken’ gebeurt door onder andere te kijken naar het risico van de onderneming, de sector waarin ze actief zijn en de grootte van de onderneming. Het resultaat van deze analyse wordt gevat in een ‘vermogenskostenvoet’. De toekomstige kasstromen worden tegen deze vermogenskostenvoet teruggebracht naar één waarde, geldend op de afgesproken waarderingsdatum. Dit wordt ook wel de ‘discounted cash flow’-methode genoemd.
Maar wat gebeurt er nu als die toekomstige kasstromen onzekerder worden? De prognoses worden namelijk veelal gebaseerd op historische marges, verhoudingen en groeicijfers. Met de COVID-19 pandemie en de onzekere geopolitieke situatie van dit moment, kunnen prognoses snel veranderen. In dit geval is het verstandig om twee waarderingen naast elkaar te leggen: één scenario houdt rekening met de toekomstige kasstromen op basis van historische resultaten zonder (bijvoorbeeld) COVID-19 effecten. Een ander scenario houdt rekening met historische resultaten inclusief (bijvoorbeeld) aanhoudend COVID-19 effecten of langdurige oorlog in Oekraïne. Alleen dan kan een goede waardering worden afgegeven waarbij risico’s evenwichtig zijn meegenomen.
Conclusie
We zijn ons ervan bewust dat een ondernemer niet dagelijks werkt met vermogenskostenvoeten, de techniek van het disconteren of het gedetailleerd uitwerken van toekomstige kasstromen. Zonder de emotie uit het oog te verliezen en met het bewustzijn van de belangen, kan een waarderingsdeskundige van Foederer Corporate Finance uitkomst bieden. Hierdoor hebt u inzicht in de waarde van uw onderneming, de samenhangende risico’s en kunt u als ondernemer strategische besluiten nemen.