Wie tatoeage zegt, noemt geheid
Henk Schiffmacher. De Harderwijkse
slagerszoon is wereldwijd bekend geworden als
Mister ‘Hanky Panky’ Tattoo. Hij draagt zijn
legacy over aan zijn dochters, maar stoppen als
kunstenaar? Nou nee.
Dit is Henk
Schiffmacher komt uit een katholieke slagersfamilie in Harderwijk. Als klein manneke was hij al dol op tekenen en het verzamelen van natuurhistorische objecten, maar niet zo op school. Hij wilde schilder worden. Er hingen heel wat van zijn schetsen en tekeningen in de huizen van ooms en tantes en kleine Henk won veel tekenwedstrijden. Zijn artistieke ambitie bleef. Begin jaren zeventig ging hij (kort) naar Reclame School REX in Amsterdam. Later werkte Henk in de Amsterdamse Bijenkorf op de afdeling die de etalages verzorgde. Na een opleiding als reclameschilder ging hij ook fotograferen. En rond de middag was hij vaak te vinden in de zaak van Tattoo Peter in de Amsterdamse Sint Olofssteeg. Daar ontstond zijn fascinatie voor tatoeëren. Henk en zijn vakmanschap met inkt en naald worden alom gewaardeerd.
Onder anderen Red Hot Chili Peppers, Pearl Jam, Robbie Williams en Lady Gaga dragen Henks naaldwerk. Op 26 april 2017 werd hij Officier in de Orde van Oranje-Nassau. En op 9 januari 2024 kreeg hij van B&W van Amsterdam de Frans Banninck Cocqpenning, ‘wegens zijn jarenlange bijzondere en impactvolle werk als tattoo-arties, fotograaf, kunstenaar en verzamelaar’.
Aan de hoofdstedelijke levendige Ceintuurbaan – home of the original ‘Hanky Panky’ – is het gezellig druk. Muziek staat aan, iemand gaat lekkere koffie halen (‘bereid je voor, die kost hier 4,20 euro’), vitrines en wanden zijn kleurrijk gevuld met boeken, kleding, tassen en schilderijen. Aan het hoge plafond hangen motto’s: Good tattoos aren’t cheap, cheap tattoos aren’t good en Tattoos last longer than romances. Schiffmacher verzamelde tijdens rondreizen allerlei voorwerpen die met de geschiedenis van de tatoeage te maken hebben; ook die zie je hier. De spitse plagerijen vliegen heen en weer (‘Is dat je pacemaker?’, terwijl buiten een vrachtwagen met piep achteruitrijdt). Wanneer de tatoeëerder hard moet lachen: “Dat is seismografisch tatoeëren. Bij een uitschieter maak je gewoon een extra doorntje aan een roosje.”
Rijpen
Zijn zaak is van dochters Morrison en Texas, ja. Maar: “Stop je als tekenaar of schilder? Ik denk van niet. Ik ga altijd wel door, er is altijd wel weer een ander idee. Maar het fysiek aanwezig zijn van 11.00 tot 20.00 uur? Nee. Daar heb ik geen zin meer in. Ik ben er veelal in de weekenden en op de maandag, doordeweeks kom ik even langs. Daarna ga ik mijn biertje pakken of in een café zitten, dan doe ik nog wat aan sociaal gebeuren. En ik doe natuurlijk nog grote, commerciële dingen buiten de shop om, ben met weer een boek bezig. Ik heb nog een plank met onafgemaakt werk.” Zit die plank ‘m dwars? “Niet direct. Maar af en toe denk ik ‘nu gaan we dit eens aanpakken’. Dan zijn de tijd en je persoon er rijp voor. Sommige half-afgeschreven dingen liggen op de plank omdat ze moesten rijpen.”
“Maar ik geniet nog steeds in full colour,
van bloemetjes en vogeltjes langs de amstel”
Communiceren met plaatjes
Een kinderboek illustreren is er eentje van: “Best een uitdaging. Je moet een figuurtje creëren dat meegaat naar volgende boekjes. Een kindje is eigenlijk veel ingewikkelder dan zijn grootvader. Die heeft een doorleefde kop, veel lijnen, een brilletje – ik kijk wel in de spiegel. Er zitten veel mensen in die enigszins bij mijn persoon passen; grote, dikke kerels. Dat tekent makkelijk weg, heeft altijd meteen een leuk resultaat, hondje erbij. Voor een klein jongetje moet je onschuld tekenen en dat is geen makkelijke zaak.” Henk zelf heeft geen kleinkinderen: “Ik geloof niet dat de meiden erin gaan trappen en ze vinden de wereld er niet geschikt voor. Was dat vroeger wel? Daar werd minder over nagedacht. Mijn vader en moeder kregen acht kinderen en ik denk niet dat ze er ooit over nadachten. Katholiek gezin, hé; meneer pastoor kwam bij wijze van spreken nog langs.
Ik ben wel in die kringen opgegroeid maar dat heeft niet te lang geduurd. Maar ik ben wel blij dat ik in een Rooms nest ben geboren en niet in een protestants of gereformeerd. Katholiek is bombastisch, en als dyslectisch kind is dat je redding; het zijn de plaatjes die je leren lezen. We hadden een Gustave Doré-bijbel met gravures en ik kon door goed kijken alle plaatjes interpreteren. Je ziet een vent in een kuil, dan ben je al een heel eind. Daar komt absoluut mijn voorliefde voor – het communiceren met – plaatjes vandaan.”
Henk is ervan overtuigd dat zijn dyslexie hem heel veel gegeven heeft in het leven: “Ik werd, ook door leraren, gepest en voor idioot uitgemaakt. Mijn hele carrière is anders gaan lopen omdat ik niet naar een academie kon, omdat ik geen middelbare school had. Met mijn ADHD werd vroeger ook niks gedaan; niet stilzitten, klap voor je harses. Ik heb in mijn schooltijd geen vrije uren gehad. Die bracht ik door met een bezem op het schoolplein of met strafwerk. Onmogelijk kind was ik, dat naar buiten wilde kijken.
Omdat ik werd afgerekend op mijn Nederlands, reageerde ik opvallend fanatiek op dingen die ik wél wist. In geschiedenis en aardrijkskunde blonk ik uit. Opstel schrijven? Fantasierijk verhaal met fantastische zinnen maar ik werd afgerekend op de taalfouten. Een dyslect kan niet iets met één woord omschrijven, die gaat op zoek naar een ander woord dus zijn vocabulaire is vaak veel groter. Ach, het heeft me niet ervan weerhouden een aantal boeken te maken. Maar die moest ik wel altijd laten ghostwriten of nalezen.”
Kerfstok
Ook zijn ADHD zat zijn creativiteit nooit in de weg: “Leverde wel wat slordigheden en gevoeligheden op die makkelijk naar zelfmedicatie – drank en drugs – leidden, overal bij willen zijn, de wereld willen zien. Dat gaat niet goed samen. Een gezondere omgang met mijn lichaam zou resulteren in nog meer uit mijn piratenbestaan kunnen halen maar aan de andere kant ook weer niet. Ach, ik heb naar Santiago de Compostella gelopen, dus daar heb ik een aflaat van.” Henk heeft nog steeds die kinderlijke verwondering dat er nog zo veel in het leven zit: “Daarom schrik ik als ik mensen van mijn leeftijd of jonger verlies, zoals Jan Cremer, die toch een rots van een kerel was, of collega-tatoeëerders die aan hepatitis-C overleden. Maar ik geniet nog steeds in full colour, van bloemetjes en vogeltjes langs de Amstel.
Kinderachtige onzin, maar de verwondering om kleine dingen wordt groter, terwijl je je vroeger groot verwonderde om grote dingen. Dat wordt subtieler. En ja, dan begin je vaker over ‘vroeger dit’ en vroeger dat’,” terwijl op zijn telefoon het alarm voor zijn medicijnen afgaat. Maar hij hangt zijn naald nog lang niet aan de wilgen: “Niets ingewikkelds waar ik lang over doe, dan krijg ik last van mijn vingers en ogen. Je hebt mensen die veel geld uitgeven om bij één tatoeëerder iets heel moois te laten maken; die denken te lang na over wat ze willen, beetje saai. Spontane mensen hebben vaak leukere tatoeages. Of ze verzamelen ze van over de hele wereld; die zijn een soort kerfstok, veel leuker. Dat helpt ook bij je dementie. In het verpleeghuis kunnen ze die niet van je afpakken, je geschiedenis op je eigen lichaam.”
Henk multitalent
Iedereen kent hem als vermaard tatoeëerder maar Henk laat zich niet in een hokje plaatsen. Hij is ook kunstenaar, schrijver, schilder, verzamelaar en wereldreiziger, en slim als het om zakelijke kansen gaat. Als ambassadeur voor Orange Babies zet hij zich in voor vrouwen en kinderen met hiv in Afrika en – samen met partner en kunstschilder Louise van Teylingen – voor Stichting B!NK voor kansarme kinderen in de niet-Westerse wereld. Zijn creativiteit laat zich niet beteugelen door de naald en hij zoekt graag samenwerking met andere traditionele ambachten. Hij heeft sieradenlijn LOOT by Schiffmacher en sinds 2019 – ook samen met Louise – kledinglijn PYF Ink.Hij werkt samen met het al even beroemde Royal Delft aan de Schiffmacher Royal Bleu Tattoo-collectie, met bijvoorbeeld voor het jaar van de draak 2024 drie drakenborden, het bord Memento Mori en de vaas True Love. Passend bij zijn eten- en kokenpassie ontwikkelde hij fraaie steakmessen, een heuse sabreersabel, een koks- en een zakmes, mét getatoeëerde lemmeten.
Via onderstaand contactformulier kunt u uw gegevens achterlaten zodat wij u een exemplaar van Nuance toe kunnen sturen.