‘Kun je een rekening niet betalen? Trek meteen aan de bel’

In Eindhoven leven negenduizend gezinnen met problematische schulden en zestig procent van de volwassenen staat regelmatig rood. De Vrijwillige Hulpdienst Eindhoven helpt inwoners onder andere uit de geldzorgen te komen. Crowe Foederer op zijn beurt helpt via ‘Maatje040’, waaronder diverse zogenoemde Maatjesprojecten vallen. Maar ondanks alle aanbod van hulp worden de omvang en de problemen groter, constateert directeur Judith van de Belt: “Schuld groeit. Soms zo hard dat de problemen onoplosbaar worden.”

In de regio Eindhoven is door de overheid in samenwerking met het bedrijfsleven én voetbalclub PSV een campagne gestart die wijst op het risico van schulden. ‘Sta jij deze maand ook in het rood?’, is de vraag die prominente Eindhovenaren, onder wie burgemeester Jeroen Dijsselbloem en voetballer Luuk de Jong, aan de doelgroep stellen. Maatje040 is onderdeel van de campagne. Het is hard nodig, betoogt directeur Judith van de Belt. Ondanks alle inspanningen ziet zij de maatschappelijke problemen en de kloof tussen ‘rijk en arm’ alleen maar toenemen.

Er zijn ruim 700 vrijwilligers verbonden aan de Vrijwillige Hulpdienst (VHE). Zij hebben het meeste contact met de inwoners. De VHE is een organisatie die is gericht op ‘samenlevingsthema’s’, aldus Judith, zoals eenzaamheid, armoede en schulden, en het ontbreken aan basisvaardigheden zoals lezen, schrijven en rekenen. “Als je taalvaardigheid niet groot is, begrijp je het vaak niet en omdat je daardoor dingen mist, kun je in de problemen komen. Zelfs wij moeten brieven van bijvoorbeeld de Belastingdienst soms drie keer lezen voordat we begrijpen wat er staat. Veel oudere mensen zijn bovendien digitaal niet vaardig.”

Kleine beurs
Er lopen acht verschillende Maatjesprojecten bij Maatje040 waarin inwoners aan elkaar worden gekoppeld, legt Judith uit: “De ene inwoner heeft een hulpvraag en de andere helpt met het vinden van een oplossing. Zij worden Maatjes. Mensen die van onze diensten gebruikmaken, beschikken over het algemeen over een kleine beurs.” De Maatjes worden ondersteund door coördinatoren. Inwoners van Eindhoven met geldproblemen kunnen ook binnenlopen bij één van de acht vestigingen van de Werkplaats Financiën, een andere poot van de VHE. Er zijn spreekuren. Vrijwilligers staan de mensen te woord en helpen waar zij kunnen.

Dat kan enkele uren per week tot een dagdeel per week gedurende een jaar zijn. Hiervoor zijn ook twee beroepskrachten als coördinator actief. Crowe Foederer helpt met kennis. Een medewerker is Maatje geworden bij het project AdministratieMaatje. Doel van de Maatjesprojecten is om mensen snel te kunnen helpen in een stressvrije omgeving, legt Judith uit. “Wij zijn voor Crowe weer een soort vrijwilligerswerk… Wij kunnen de problemen niet altijd oplossen. In dat geval verwijzen wij door naar professionele schuldhulpverleners. Er gaat niemand de deur uit zonder een nieuwe afspraak of hulp.”

‘Ik ben blij met een initiatief als Brainport voor elkaar want naast economische groei moeten we ook een sociale agenda hebben’

Bodem
Enige zorgen maakt de directeur zich over de toename van de problematiek en de aantallen mensen die een beroep doen op Maatje040 of de Werkplaats Financiën. “Heel groot”, antwoordt Judith op de vraag of er is sprake is van een groot probleem in Eindhoven. “De armoede neemt toe. Door de energiecrisis is het probleem alleen maar groter geworden. Vorig jaar zijn er duizend cliënten bijgekomen. We zien een nieuwe groep mensen binnenkomen. Mensen die wat ouder zijn, die het nog net konden redden met hun AOW en hun ieniemienie pensioentje zakken nu door de bodem.” Het gaat in toenemende gevallen om de onderkant van de middenklasse. Gezinnen met twee werkende ouders en kinderen die niet kunnen rondkomen omdat zelfs hun gezamenlijke inkomen niet groot genoeg is om alle kosten van levensonderhoud te dekken. “We zien dat mensen heel lang proberen om de geldproblemen zelf op te lossen. Eigenlijk te lang. Maar als er onvoldoende geld is, worden de problemen onoplosbaar. Het is niet zo dat mensen die schuld hebben altijd zelf oorzaak zijn. Sommige mensen hebben gewoon pech. Je kunt je niet voorstellen hoeveel pech mensen kunnen hebben. En als je eenmaal een schuld hebt, dan gaat het heel hard over het algemeen. Deurwaarders en bedrijven handelen in schulden, die kopen schulden van elkaar over, het is gewoon big business en daar is niet tegenop te werken. Een schuld groeit. Je hoeft niet eens méér schulden te krijgen maar de schulden die je hebt, groeien. Soms zo hard dat alleen nog maar een maatregel als schuldsanering kan helpen.”

Thuis
In Eindhoven is onlangs Brainport voor elkaar opgericht, de sociale tegenhanger van de economische succesformule Brainport, de veelgeroemde samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven. In Brainport voor elkaar werken organisaties samen die armoede in de stad bestrijden. Volgens Judith is het verschil tussen ‘rijk en arm’ groot in Eindhoven. De kloof is ook maatschappelijk voelbaar, stelt ze. “Mensen zien en spreken elkaar niet meer. Het worden echt twee werelden. Het helpt niet mee dat een steeds groter deel van de inwoners Engels spreekt. Steeds meer mensen voelen zich niet meer thuis in hun eigen stad. Het is een ingewikkeld probleem. Ik ben blij met een initiatief als Brainport voor elkaar want naast economische groei moeten we ook een sociale agenda hebben. Anders wordt het onrustig. De laatste tijd zijn mensen die bij ons binnenkomen bozer. We zijn echt aan het nadenken over hun benadering, misschien moeten we onze mensen beter trainen, de receptionisten trainen, kijken hoe we de veiligheid van iedereen kunnen garanderen. We willen mensen niet wegjagen. We moeten met de emotie van mensen kunnen omgaan in plaats van zeggen dat ze niet meer binnen mogen komen.”

‘Ik vind, eerlijk gezegd dat we met een relatief kleine organisatie veel bereiken. We zijn er voor iedereen en we proberen echt werk te maken van de oplossingen. Het is heel COOL wat we doen’

 

Cool
Judith heeft wel een idee waar de boosheid van mensen vandaan komt. “Mensen worden voor hun gevoel, maar het gebeurt ook wel in de praktijk, van het kastje naar de muur gestuurd. Ze voelen zich niet gehoord, en niet serieus genomen. Mensen hebben last van de bureaucratie. Die wil niemand, ook de gemeente niet. Maar alleen de wil om zaken te veranderen is niet genoeg. Ik zeg altijd : ‘Er gaan nooit regels af, er komen alleen maar nieuwe regels bij’. Om ons te vertellen dat de oude regels niet meer gelden. Maar alle regels blijven bestaan. Dat is best lastig.

Mensen raken daardoor in paniek en worden daar boos van. Voelen zich tussen wal en schip vallen. Dat begrijpen we, en dat heeft onze aandacht. Ik weet ook niet wat er moet gebeuren om dat te veranderen. Ja, de aanvraag voor bijvoorbeeld een uitkering minder moeilijk maken.” Mensen met financiële problemen moeten vooral een nieuwe kans krijgen, vindt Judith. “De overheid denkt erover om saneringstrajecten in te korten. Mensen moeten niet meer zo lang geregistreerd staan bij het Bureau voor Kredietregistratie, zodat ze weer verder kunnen met hun leven. Vijf jaar nadat je uit de schuldsanering bent, blijf je geregistreerd staan bij de BKR. Je kunt beter een misdaad plegen.

Dan word je minder gestraft.” Maatje040 of de Werkplaats Financiën zou helemaal niet nodig moeten zijn, betoogt Judith. “Onze boodschap is: ben er snel bij! Trek aan de bel bij de eerste rekening die je niet kunt betalen. Het is fijn als wij mensen daadwerkelijk kunnen helpen. Dat mensen een baan en weer perspectief krijgen. Ons werk is gewoon het leukste dat er is. Ik vind, eerlijk gezegd, dat we met een relatief kleine organisatie veel bereiken. We zijn er voor iedereen en we proberen echt werk te maken van de oplossingen. Het is heel cool wat we doen.”

Vraag hier de Nuance gratis aan