Terug
Zekerheid bij overname: wat garanties en vrijwaringen écht betekenen
Garanties en vrijwaringen vormen een essentieel onderdeel van het overnameproces. Ze dienen om risico’s en onzekerheden tussen koper en verkoper te beheersen en zijn standaardonderdelen van de koopovereenkomst. Deze clausules zijn – naast prijs en betalingsvoorwaarden – vaak onderwerp van de onderhandelingen. Door duidelijke afspraken te maken over garanties en vrijwaringen, worden de belangen van beide partijen beschermd en ontstaat er een solide basis voor wederzijds vertrouwen tijdens en na de transactie.
In dit artikel ontdek je wat garanties en vrijwaringen precies inhouden, hoe ze van elkaar verschillen en waarom ze een cruciale rol spelen bij fusies en overnames.
Wat zijn garanties?
Garanties zijn verklaringen en toezeggingen van de verkoper over de toestand van de onderneming op het moment van de overname. Ze geven de koper zekerheid over wat hij koopt en vormen de basis voor eventuele aansprakelijkheid als achteraf blijkt dat de werkelijkheid afwijkt van wat is beloofd. Een voorbeeld van een garantie kan zijn: “Er zijn geen lopende juridische geschillen met klanten of leveranciers.”
Het doel van een garantie is om zekerheid te verschaffen aan de koper. Een garantie dwingt de verkoper om volledige en correcte informatie te presenteren. Indien achteraf blijkt dat een garantie onjuist was, kan de koper in veel gevallen de geleden schade verhalen.
Om onnodige discussies te voorkomen, hanteren partijen vaak drempelwaarden: pas bij claims boven een bepaald bedrag wordt actie ondernomen. Dit zorgt voor een werkbare en evenwichtige risicoverdeling.
Het is echter gebruikelijk dat in de koopovereenkomst wordt opgenomen dat garanties niet gelden voor zaken die de koper al kende, bijvoorbeeld via het due diligence. Zo voorkomt men dat de koper een claim indient op grond van bekende risico’s. Om een beroep te kunnen doen op een garantie, moet de koper aantonen dat er sprake is van een schending van die garantie. Alleen wanneer een garantie onjuist blijkt te zijn, ontstaat er mogelijk een recht op schadevergoeding.
Wat zijn vrijwaringen?
Vrijwaringen gaan een stap verder. Dit zijn specifieke afspraken waarbij de verkoper zich verplicht om bepaalde schade of kosten aan de koper te vergoeden, als een vooraf benoemd risico zich na de overname voordoet. In tegenstelling tot garanties (die algemeen en verklarend zijn), richten vrijwaringen zich op concrete, bekende risico’s die tijdens het due diligence onderzoek zijn geïdentificeerd of door de verkoper zelf zijn gemeld. Een voorbeeld van een vrijwaring kan bijvoorbeeld een claim van een voormalige werknemer zijn.
Het doel van een vrijwaring is het afdekken van bekende risico’s die zich mogelijk na de overname kunnen voordoen. Als zo’n risico werkelijkheid wordt, is de verkoper direct aansprakelijk voor de schade, zonder dat discussie nodig is over een geschonden garantie. Bij een vrijwaring hoeft de koper niet aan te tonen dat de verkoper is tekortgeschoten, het enkele optreden van het specifieke risico is voldoende om de verkoper aansprakelijk te stellen.
Verschillen tussen garanties en vrijwaringen
Over het algemeen kunnen de volgende verschillen tussen garanties en vrijwaringen worden onderscheiden:
| Garanties | Vrijwaringen | |
| Aard van de bepaling | Algemene verklaring over de toestand van het bedrijf | Specifieke afspraak over een voorzienbaar risico |
| Risico | Betrekking op de juistheid van de situatie op moment van overname | Bekend of concreet risico op het moment van contractsluiting |
| Voorwaarde voor vordering | Alleen bij inbreuk op de garantie (tekortschieten) | Bij het intreden van het risico |
| Effect van due diligence | Kennis van koper kan garantie beperken of uitsluiten | Kennis van koper heeft meestal geen invloed op het recht op schadevergoeding |
| Financiële impact/ zekerheid koper | Mogelijke schadevergoeding bij schending | Zekerheid van schadeloosstelling bij intreden van het risico |
| Drempelbedrag | Vaak van toepassing (claims pas mogelijk boven een bepaald bedrag) | Meestal niet, het kan wel maar vaak per specifiek risico |
Voorbeeld: garanties en vrijwaringen in de energiesector
Situatie: Een investeringsmaatschappij neemt een exploitant van wind- en zonneparken over.
Garanties:
- De doelonderneming bezit alle vereiste milieu- en exploitatievergunningen voor de betreffende energie-installaties.
- Alle installaties voldoen aan de technische en veiligheidsnormen zoals voorgeschreven door de nationale toezichthouder.
- Er bestaan geen openstaande boetes, geschillen of claims met betrekking tot milieuschade of niet-naleving van duurzaamheidsregels.
- De langlopende energie afname contracten zijn rechtsgeldig en niet opzegbaar zonder schadevergoeding.
Vrijwaringen:
- Indien een milieuschade aan het licht komt die veroorzaakt werd vóór de overnamedatum (bijv. bodemverontreiniging bij de bouw van een zonnepark), dan is de verkoper volledig aansprakelijk voor de opruimkosten en eventuele boetes.
- Mocht blijken dat een windpark niet legaal op de betreffende grond is geplaatst wegens ongeldige eigendomsrechten of verlopen opstalrechten, dan is de verkoper verantwoordelijk voor de juridische en financiële gevolgen.
Zes maanden na de overname komt aan het licht dat een van de zonneparken gebouwd is op grond waarvoor de milieuvergunning nooit definitief verleend is. De toezichthouder legt een dwangsom op en eist dat het park tijdelijk wordt stilgelegd, met een geschatte omzetderving van €2 miljoen.
Op basis van de vrijwaring in de koopovereenkomst draait de verkoper op voor zowel de kosten van de stillegging als de juridische afhandeling.
Guus van Houts
Partner Corporate Finance
g.houts@crowefoederer.nl
LinkedIn